آیا در این انتخابات رأی حزبی دادیم؟

در یک کلمه جواب این است: نه

پس از  انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ورود کامل اعضای لیست "امید" به مجلس از حوزه ی تهران (ری،شمیرانات،اسلامشهر و پردیس) بحث های زیادی بین مردم درباره اینکه چرا چنین پیروزی برای اصلاح طلبان رخ داد، درگرفت و همچنان نیز ادامه دارد. عده ای بر این باورند که دلیل رأی آوردن این لیست "رأی حزبی" دادن مردم بود و اینکه در این دوره انتخابات با اینکه حزبی نبود اما احزاب نقش آفرین بودند. برای روشن شدن موضوع بد نیست به تعریف حزب و ائتلاف (معادل فارسی آن "همایه" است) بپردازیم.

حزب چیست؟

حزب گروهی دارای ساختار تشکیلاتی است که با هدف رسیدن به قدرت و نقش آفرینی در لایه های اصلی حکومت فعالیت می کند.

احزاب برای عملی کردن هدفشان روش های مختلفی دارند، اصلی ترین و بارزترین آن ها شرکت کردن در انتخابات است. از روش های دیگر می توان به

-ارتباط گرفتن با افراد صاحب قدرت و نفوذ

-معرفی افراد برای مناصب انتصابی

-انتشار مطالب در جهت افکار مطلوب حزب در رسانه های متعلق به خود حزب یا تولید محتوا برای سایر رسانه ها

-جذب مستقیم افراد جامعه و برگزاری دوره های آموزشی

-حمایت از جریان ها و کمپین های اجتماعی و سیاسی

اشاره نمود، البته قطعا این فقط بخشی از روش های موجود است.

احزاب معمولا چشم انداز، اهداف و جهت فکری مشخصی دارند و اعضای آن ها حق عضویت در حزب دیگری را ندارند. همچنین در نظام انتخاباتی حزبی باید تمامی احزاب بتوانند با شرایطی برابر در انتخابات شرکت کنند.

از مزایای احزاب این است که برنامه های مشخص و بلند مدتی دارند و افرادی که در آن عضویت دارند نیز ملزم به رعایت کلیت برنامه های حزب هستند، هرچند ممکن است اهداف شخصی نیز داشته باشند. لذا اگر افرادی که از سوی یک حزب نامزد انتخابات شده اند به وعده هایشان عمل نکنند از سوی حزب تحت فشار قرار میگیرند، چرا که حزب در صورت ادامه آن روند مقیولیت عمومی اش را از دست خواهد داد.

ائتلاف (همایه) چیست؟

در مسائل مربوط به سیاست داخلی؛ ائتلاف (همایه) ، اتحاد موقت و مقطعی افراد برای پیروزی در انتخابات و یا رسیدن به یک هدف خاص سیاسی است. این اتحاد می توانند بین دونفر یا چند نفر صورت پذیرد که یک یا چند نفر از آن ها مستقیما در انتخابات کاندیدا نیستند، اما از مقبولیت عمومی بالا برخوردارند. در شرایط خاص ممکن است افرادی از چند حزب مختلف نیز باهم ائتلاف (همایه) کنند.

معمولا پس از انتخابات ائتلاف(همایه) نیز از بین رفته و افرادی که به قدرت رسیده اند اهداف شخصی یا حزبی خود را پی میگیرند.

در انتخاباتی که گذشت از حوزه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، اکثریت آراء به ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان (تهران) موسوم به گام دوم تعلق یافت و پس از آن نیز اکثر آراء باقیمانده به ائتلاف بزرگ اصولگرایان(تهران) رسید. افرادی از احزاب مختلف نیز در این لیست ها حضور داشتند، اما هیچ حزبی به طور مستقل در این انتخابات شرکت نکرد و پیروز نشد.

رأی لیستی، آری یا نه

من رأی می دهم، من در انتخابات شرکت می کنم، حتی اگر توان داشته باشم در تبلیغات و داغ کردن تنور این عرصه رقابت سیاسی و اجتماعی نقش فعال ایفا می کنم. اما نکته ای که این روزها تقریبا ذهن تمام شرکت کنندگان در انتخابات را درگیر کرده لزوم و یا حتی صحیح بودن رأی لیستی است.

دو لیست عمده موسوم به ((ائتلاف بزرگ اصولگرایان)) و ((ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان-گام دوم)) درحالی انتشار یافته اند که چهره های ناآشنا و غیر اجرایی در هر دو لیست به چشم می خورد، در این بین نکاتی در هر دو لیست وجود دارد که به ایجاز به آن ها میپردازم.

اصرار بر رای لیستی از سوی اصلاح طلبان

جناح اصلاح طلب درحالی به گرفتن رأی لیستی از طبقه هوادارش اصرار می ورزد که چهره های نا آشنای بیشتری نسبت به لیست اصولگرایان در لیست خود دارد، هر چند در پاسخ به این انتقاد گاه بحث رد صلاحیت های نسبتا جهت دار شورای نگهبان قانون اساسی مطرح می شود، اما باید توجه داشت:

-اولا لیست با دقت چندان بالایی بسته نشده و برخی افراد حاضر در لیست گام دوم به مراتب از سایر رقبای حاضر در انتخابات ضعیف ترند و حتی گزینه های حداقلی هم محسوب نمی شوند، به عبارت دیگر رأی لیستی به هر قیمتی (ازجمله به قیمت رأی به افراد ضعیف، وقتی افراد قوی تری می شناسیم) جایز نبوده، گناهی بزرگ و اشتباهی جبران ناپذیر است.

-دوم لزومی به پرکردن لیست نبود و تصمیم سازان اصلاح طلب می توانستند لیستی با تعداد کمتر از ۳۰ نفر منتشر کنند و اینکه گفته شود اگر حتی یک جا خالی بماند موجب ورود تندروها به مجلس می شود از سویی توهین به کاندیداهای مجلس، از طرفی توهین به شعور رأی دهندگان است که تندروها را تشخیص نداده و باید فقط به لیست رأی دهند!

-سوم آن که به دلیل تازه وارد بودن عده زیادی از این افراد به عرصه سیاسی حتی تضمینی برای التزام آن ها به اهداف و برنامه های اصلاح طلبان هم وجود ندارد، به عبارتی هرچند گردش قدرت و جوانگرایی لازمه ی بقای سیاسی جوامع است، اما محل آزمودن نیروها قوه ی مقننه آن هم در چنین مقطع حساسی نیست.

-چهارم چینش الفبایی کاندیداها شائبه گرفتن رأی لیستی از افراد به هر قیمتی را پیش می آورد که در مقابل چینش ارزشی افراد روشی نه چندان پسندیده است. 

تکروی لیستی ها

تبلیغات نسبتا ضعیف لیست اصلاح طلب و تبلیغ قوی سرلیست (عارف) با استفاده از فضای مجازی فراهم شده برای اطلاع رسانی خبرهای کاندیداهای ائتلاف موسوم به گام دوم از نکات تأمل برانگیزی بود که می توانست مؤید تکروی سرلیست و سوء مدیریت منابع مالی و رسانه ای این گروه باشد.

از سوی دیگر ائتلاف اصولگرایان هرچند با تبلیغات میدانی قوی در شهر خودنمایی میکرد، اما عده ای از افراد حاضر در این لیست نیز با صرف هزینه های هنگفت ( با توجه به مشاهدات میدانی) به تکروی ها یک، دو و گاه سه نفره اقدام نمودند که تا حدی نشان از ناکافی دانستن تبلیغ لیستی شان داشت.

انتقال بین جناحی!

حضور چهره های اصولگرا در لیست اصلاح طلبان فرضیه ((پرکردن به هرقیمتی)) را بیش از پیش تقویت می کند! البته در این بخش نیز اصولگرایان به نسبت عملکرد بهتری به نمایش گذاشتند.

عدم معرفی کامل و صحیح گم نام ها

در مورد افراد تازه وارد به عرصه سیاسی و یا به رقابت برای ورود به مجلس حداقل کاری که می شد انجام داد معرفی کامل و صحیح این افراد بود که متأسفانه در اکثر موارد مربوط به هردولیست مطرح به درستی اتفاق نیافتاد.

با توجه به این موارد و دلایل دیگری که در فرصتی مناسب خواهم نگاشت، رأی لیستی را درست نمی دانم و ترجیح میدهم به افراد اصلح ی که میشناسم، خواه در لیست باشند یا نه رأی دهم.