آیا در این انتخابات رأی حزبی دادیم؟

در یک کلمه جواب این است: نه

پس از  انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ورود کامل اعضای لیست "امید" به مجلس از حوزه ی تهران (ری،شمیرانات،اسلامشهر و پردیس) بحث های زیادی بین مردم درباره اینکه چرا چنین پیروزی برای اصلاح طلبان رخ داد، درگرفت و همچنان نیز ادامه دارد. عده ای بر این باورند که دلیل رأی آوردن این لیست "رأی حزبی" دادن مردم بود و اینکه در این دوره انتخابات با اینکه حزبی نبود اما احزاب نقش آفرین بودند. برای روشن شدن موضوع بد نیست به تعریف حزب و ائتلاف (معادل فارسی آن "همایه" است) بپردازیم.

حزب چیست؟

حزب گروهی دارای ساختار تشکیلاتی است که با هدف رسیدن به قدرت و نقش آفرینی در لایه های اصلی حکومت فعالیت می کند.

احزاب برای عملی کردن هدفشان روش های مختلفی دارند، اصلی ترین و بارزترین آن ها شرکت کردن در انتخابات است. از روش های دیگر می توان به

-ارتباط گرفتن با افراد صاحب قدرت و نفوذ

-معرفی افراد برای مناصب انتصابی

-انتشار مطالب در جهت افکار مطلوب حزب در رسانه های متعلق به خود حزب یا تولید محتوا برای سایر رسانه ها

-جذب مستقیم افراد جامعه و برگزاری دوره های آموزشی

-حمایت از جریان ها و کمپین های اجتماعی و سیاسی

اشاره نمود، البته قطعا این فقط بخشی از روش های موجود است.

احزاب معمولا چشم انداز، اهداف و جهت فکری مشخصی دارند و اعضای آن ها حق عضویت در حزب دیگری را ندارند. همچنین در نظام انتخاباتی حزبی باید تمامی احزاب بتوانند با شرایطی برابر در انتخابات شرکت کنند.

از مزایای احزاب این است که برنامه های مشخص و بلند مدتی دارند و افرادی که در آن عضویت دارند نیز ملزم به رعایت کلیت برنامه های حزب هستند، هرچند ممکن است اهداف شخصی نیز داشته باشند. لذا اگر افرادی که از سوی یک حزب نامزد انتخابات شده اند به وعده هایشان عمل نکنند از سوی حزب تحت فشار قرار میگیرند، چرا که حزب در صورت ادامه آن روند مقیولیت عمومی اش را از دست خواهد داد.

ائتلاف (همایه) چیست؟

در مسائل مربوط به سیاست داخلی؛ ائتلاف (همایه) ، اتحاد موقت و مقطعی افراد برای پیروزی در انتخابات و یا رسیدن به یک هدف خاص سیاسی است. این اتحاد می توانند بین دونفر یا چند نفر صورت پذیرد که یک یا چند نفر از آن ها مستقیما در انتخابات کاندیدا نیستند، اما از مقبولیت عمومی بالا برخوردارند. در شرایط خاص ممکن است افرادی از چند حزب مختلف نیز باهم ائتلاف (همایه) کنند.

معمولا پس از انتخابات ائتلاف(همایه) نیز از بین رفته و افرادی که به قدرت رسیده اند اهداف شخصی یا حزبی خود را پی میگیرند.

در انتخاباتی که گذشت از حوزه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، اکثریت آراء به ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان (تهران) موسوم به گام دوم تعلق یافت و پس از آن نیز اکثر آراء باقیمانده به ائتلاف بزرگ اصولگرایان(تهران) رسید. افرادی از احزاب مختلف نیز در این لیست ها حضور داشتند، اما هیچ حزبی به طور مستقل در این انتخابات شرکت نکرد و پیروز نشد.